সন্ধি ভঙা

সন্ধি ভঙা

সন্ধি কাক বোলে ?

    নিচেই ওচৰা-উচৰিকৈ থকা এটা শব্দৰ শেষৰ আখৰ  আৰু আন এটাৰ প্ৰথম আখৰৰ মিলনকে সন্ধি বোলা হয় ।

সন্ধি কেই প্ৰকাৰৰ আৰু কি কি ?

সন্ধি তিনি প্ৰকাৰৰ : ---
(১) স্বৰ সন্ধি
(২) ব্যঞ্জন সন্ধি
(৩) বিসৰ্গ সন্ধি

(১) স্বৰ সন্ধি

      স্বৰবৰ্ণৰ লগত স্বৰবৰ্ণৰ মিলন হলে যি সন্ধিৰ গঠন হয় তাক স্বৰ সন্ধি বোলে। 

(ক) অ + অ  = আ

জল + অধিপতি	জলাধিপতি
শস্য + অধিপতি	শস্যাধিপতি
নৰক + অসুৰ	নৰকাসুৰ
দেৱ + অসুৰ	দেৱাসুৰ
নৰ + অধম	নৰাধম
নীল + অচল	নীলাচল
হস্ত + অক্ষৰ	হস্তাক্ষৰ
দেশ + অন্তৰ	দেশান্তৰ
ৰূপ + অন্তৰ	ৰূপান্তৰ
দেৱ + অসুৰ	দেবাসুৰ
পৰ  + অধীন	পৰাধীন
লাভ  + অলাভ	লাভালাভ
কৃষ্ণ + অৰ্জুন =	কৃষ্ণাৰ্জুন

(খ) অ + আ = আ

হিম + আলয়	হিমালয়
ভোক + আতুৰ	ভোকাতুৰ
ভয় + আতুৰ	ভয়াতুৰ
বিবেক + আনন্দ	বিবেকানন্দ
পৰম + আনন্দ	পৰমানন্দ
শুভ + আগমন	শুভাগমন
বৰ্ণ + আশ্ৰম	বৰ্ণাশ্ৰম
শৃংখল + আবদ্ধ	শৃংখলাবদ্ধ
শোক + আকুল	শোকাকুল
ছাত্ৰ + আবাস	ছাত্ৰাবাস
পূৰ্ণ + আনন্দ	পূৰ্ণানন্দ
শিল্প + আলয়	শিল্পালয়
ৰত্ন    + আকৰ	ৰত্নাকৰ
ভাৰ + আক্ৰান্ত	ভাৰাক্ৰান্ত
পুনৰ + আবৃতি	পুনৰাবৃত্তি
হত + আশা	হতাশা
বৃত্ত + আকাৰ	বৃত্তাকাৰ

(গ) আ + আ = আ

বিদ্যা + আলয়	বিদ্যালয়
উমা + আনন্দ	উমানন্দ
মহা + আশয়	মহাশয়
মহা + আলয়	মহালয়
তৃষ্ণা + আতুৰ	তৃষ্ণাতুৰ
বিদ্যা + আৰম্ভ	বিদ্যাৰম্ভ
কাৰা + আগাৰ	কাৰাগাৰ
সদা  + আনন্দ	সদানন্দ
মন্ত্ৰণা  + আলয়	মন্ত্ৰণালয়
গৱেষণা + আগাৰ	গৱেষণাগাৰ
শ্ৰদ্ধা + আস্পদ	শ্ৰদ্ধাস্পদ
অনা + আৰ্য	অনাৰ্য

(ঘ) আ + অ = আ

সীমা + অন্ত	সীমান্ত
আশা + অতীত	আশাতীত
ধাৰণা + অতীত	ধাৰণাতীত
যথা + অৰ্থ	যথাৰ্থ
ক্ষমতা + অধীন	ক্ষমতাধীন
মহা + অৰ্ঘ	মহাৰ্ঘ
বিদ্যা + অৰ্ণৱ	বিদ্যাৰ্ণৱ
আশা + অনুৰূপ	আশানুৰূপ

(ঙ) ই + ই = ঈ

অতি + ইন্দ্ৰিয়	অতীন্দ্ৰিয়
অভি + ইষ্ট	অভীষ্ট
প্ৰতি + ইতি	প্ৰতীতি
অতি + ইত	অতীত
অতি + ইব	অতীব
ৰবি + ইন্দ্ৰ	ৰবীন্দ্ৰ
গিৰি + ইন্দ্ৰ	গিৰীন্দ্ৰ

(চ) ই + ঈ = ঈ

পৰি + ঈক্ষা	পৰিক্ষা
ক্ষিতি + ঈশ	ক্ষিতীশ
গিৰি  + ঈশ	গিৰীশ
প্ৰতি + ঈক্ষা	প্ৰতীক্ষা

(ছ) ঈ + ঈ = ঈ

সতী + ঈশ	সতীশ
মহী + ঈশ	মহীশ
পানী + ঈয়া	পনীয়া
গৌৰী + ঈশ্বৰ	গৌৰীশ্বৰ

(জ) ঈ + ই = ঈ

শচী + ইন্দ্ৰ	শচীন্দ্ৰ
মহতী + ইচ্ছা	মহতীচ্ছা
বলী + ইন্দ্ৰ	বলীন্দ্ৰ
সতী + ইন্দ্ৰ	সতীন্দ্ৰ

(ঝ) উ + উ = ঊ

গুৰু + উপদেশ	গুৰূপদেশ
মৰু + উদ্যান	মৰূদ্যান
কটু + উক্তি	কটূক্তি

(ঞ) উ+ ঊ = ঊ

লঘু + ঊমি	লঘূৰ্মি
বায়ু + ঊমি	বায়ূৰ্মি
0	0
0	0

(ট) অ + ই = এ  আৰু  অ + ঈ = এ

নৰ + ইন্দ্ৰ	নৰেন্দ্ৰ
দেৱ + ইন্দ্ৰ	দেৱেন্দ্ৰ
পৰম + ঈশ্বৰ	পৰমেশ্বৰ
নৰ + ঈশ	নৰেশ
দেৱ + ঈশ্বৰ	দেবেশ্বৰ

(ঠ) আ + ই = এ আৰু আ + ঈ = এ

যথা + ইষ্ট	যথেষ্ট
মহা + ইন্দ্ৰ	মহেন্দ্ৰ
মহা + ঈশ্বৰ	মহেশ্বৰ
ৰমা + ঈশ	ৰমেশ

(ড) অ + উ = ও আৰু অ + ঊ = ও

সম + উচিত	সময়োচিত
বোধ + উদয়	বোধোদয়
প্ৰশ্ন + উত্তৰ	প্ৰশ্নোত্তৰ
স্নাতক + উত্তৰ	স্নাতকোত্তৰ
হিত + উপদেশ	হিতোপদেশ
সম + উচিত	সমুচিত
শীত + উষ্ণ	শীতোষ্ণ
গৃহ + ঊৰ্ধ্ব	গৃহোৰ্ধ্ব

(ঢ) আ + উ = ও আৰু আ + ঊ = ও

যথা + উপযুক্ত	যথোপযুক্ত
যথা + উচিত	যথোচিত
মহা + উদয়	মহোদয়
কথা + উপকথন	কথোপকথন
গংগা + ঊৰ্মি	গংগোৰ্মি

(ণ) অ + ঋ = ৰেফ  আৰু আ + ঋ = ৰেফ

দেৱ + ঋষি	দেৱৰ্ষি
সপ্ত + ঋষি	সপ্তৰ্ষি
মহা + ঋষি	মহৰ্ষি
ৰাজা + ঋষি	ৰাজৰ্ষি

(ত) অ + এ = ঐ আৰু আ + এ = ঐ

হিত + এষী	হিতৈষী
জন + এক	জনৈক
তথা +  এবচ	তথৈবচ
তথা + এব	তথৈব

(থ) অ + ঐ = ঐ আৰু আ + ঐ = ঐ

মত + ঐক্য	মতৈক্য
ৰাজ + ঐশ্বৰ্য	ৰাজৈশ্বৰ্য
মহা + ঐৰাৱত	মহৈৰাৱত
মহা + ঐশ্বৰ্য	মহৈশ্বৰ্য

(দ) অ + ও = ঔ আৰু অ + ঔ = ঔ 

জল + ওঘ	জলৌঘ
জল + ওকা	জলৌকা
পৰম + ঔষধ	পৰমৌষধ
বন + ঔষধি	বনৌষধি

(ধ) ই + অ =  ্য ,   ই + আ =  ্য  আৰু  ঈ + অ =  ্য

অতি + অধিক	অত্যধিক
অতি + অন্ত	অত্যন্ত
ইতি + আদি	ইত্যাদি
অতি + আচাৰ	অত্যাচাৰ
নদী+ অম্বু	নদ্যম্বু

(ন)  ই + উ =  ্য,  আৰু  ই + এ =  ্য

প্ৰতি + উত্তৰ	প্ৰত্যুত্তৰ
উপৰি +  উপৰি	উপৰ্যুপৰি
অভি + উদয়	অভ্যুদয়
প্ৰতি + এক	প্ৰত্যেক

(প) এ + অ = অয়, আৰু  ঐ + অ = আয়

নে + অন	নয়ন
শে + অন	শয়ন
গৈ + অক	গায়ক
নৈ + অক	নায়ক